ບຸນຫຼິ້ນຫຸ່ນແມ່ນໜຶ່ງບຸນປະເພນີທີ່ຊາວບ້ານກອງລໍເມືອງຄູນ ຄຳແຂວງຄຳມ່ວນ ໄດ້ຈັດຂຶ້ນ ຊຶ່ງຈະກຳນົດເອົາເດືອນ 4 ເພັງໃນ ແຕ່ລະປີເປັນມື້ຈັດງານ, ເມື່ອໃກ້ ຮອດຊ່ວງງານບຸນຊາວບ້ານຈະພາກັນຕົ້ມເຫຼົ້າ ແລະກະກຽມອາຫານການກິນເພື່ອຕ້ອນຮັບສັດທາຈາກພາກສ່ວນຕ່າງໆທີ່ມາຮ່ວມ ງານ, ໃນມື້ຂຶ້ນ 13 ຄໍ່າເດືອນ 4 ລາວຈະເປັນມື້ຫ້າງຫາກະກຽມສະຖານທີ່, ຫໍອຸປະຄຸດ, ບ່ອນຝັງຫຸ່ນໂດຍການເອົາກະໂປະຫົວຄວາຍ ຈຳນວນ 4 ຫົວຝັງໄວ້ທັງ 4 ທິດ, ພໍເຖິງເວລາ 4 ໂມງເຊົ້າຂອງມື້ ຂຶ້ນ 14 ຄໍ່າຊາວບ້ານກໍ່ຈະພາກັນ ໄປນຳເອົາອຸປະຄຸດ (ຫີນແຮ່-ຫີນຊານຢູ່ພື້ນນໍ້າ) ມາຂຶ້ນຫໍທີ່ໄດ້ກະ ກຽມໃວ້ເພື່ອເປັນການປົກປັກຮັກສາຊາວບ້ານ ແລະເຮັດໜ້າທີ່ປາບ ມານຮ້າຍ.
ສຳລັບຕອນກາງຄືນຈະມີການຄົບງັນຕາມຮີດຄອງປະເພນີ, ໃນ ເວລາ 7 ໂມງເຊົ້າຂອງມື້ຂຶ້ນ 15 ຄໍ່າທຸກໆຄອບຄົວໄດ້ກະກຽມເຄື່ອງໃສ່ບາດຖວາຍສັງຂະທານ, ເວລາ 14 ໂມງຊາວບ້ານກໍ່ຈະແຮ່ອ້ອມບ້ານ ໂດຍແຕ່ລະຄົນຈະແຕ່ງກາຍ ທີ່ມີຫຼາກຫຼາຍສີສັນແຕກຕ່າງກັນໄປມືຖືດາບທີ່ເຮັດຈາກໄມ້ເພື່ອ ໄລ່ມານຮ້າຍພ້ອມທັງຕີກອງເລງ, ກອງຫາງ, ລຳພະຫຍາຍ່ອຍ, ເປົ່າປີ່, ເປົ່າແຄນແລະອື່ນໆ, ພໍຮອດ ເດີ່ນວັດກໍ່ຈະມີຂັນຫ້າເພື່ອເຊີນໃຫ້ໝໍຫຸ່ນ(ເຈົ້າມະເຫສັກ) ມາຫຼິ້ນ ບຸນຮ່ວມກັບຊາວບ້ານແລ້ວມີການ ແຮ່ອ້ອມວັດ 3 ຮອບ, ຜູ້ເປັນໝໍ ຫຸ່ນຈະເຮັດໜ້າທີ່ແຕ່ງຕັ້ງຜູ້ຮັບ ໃຊ້ ຊຶ່ງປະກອບມີສັດດົມກິ່ນ ແລະ ທະຫານຈຳນວນໜຶ່ງເພື່ອລໍຖ້າ ປາບຜີຮ້າຍ, ພໍຮອດເວລາໝໍຫຸ່ນກໍ່ ໃຫ້ຊາວບ້ານເອົານໍ້າມາຫົດຈຸດທີ່ ຝັງກະໂປະຫົວຄວາຍ ແລະໃຫ້ໝໍ ສ່ຽງ, ໝໍໂຫນ, ໝໍທວາຍສ່ຽງ ທວາຍພ້ອມໃຫ້ສັດດົມກິ່ນກວດ ວ່າຈຸດໃດມີຫຸ່ນ (ຜີຮ້າຍ) ເມື່ອພົບຫຸ່ນແລ້ວໝໍຫຸ່ນຈະມີພິທີສູດເພື່ອເອົາຫຸ່ນອອກພ້ອມທັງໃຫ້ຊາວບ້ານ ລົງເກືອກຂີ້ຕົມໃນຈຸດທີ່ຫຸ່ນຖືກຝັງຢູ່ ແລະປະຕິບັດໄປຈົນຄົບ 4 ທິດ ໂດຍເລີ່ມຈາກທິດເໜືອ,ຕາເວັນອອກ, ທິດໃຕ້ ແລະທິດຕາເວັນຕົກ, ຕໍ່ມາກໍ່ໄດ້ມີພິທີປັດກວາດສິ່ງທີ່ບໍ່ດີອອກຈາກບ້ານແລ້ວນຳຫຸ່ນ ແລະອຸປະຄຸດລົງສູ່ທ່ານໍ້າປ່ອຍ ໃຫ້ໄຫຼໄປກັບນໍ້າຖືວ່າເປັນການລ້າງຊ່ວຍສິ່ງບໍ່ດີອອກຈາກຮ່າງ ກາຍຈາກນັ້ນກໍ່ໄດ້ພ້ອມກັນກັບຄືນສູ່ວັດເພື່ອໃຫ້ຄູບາສູດໄຊຍັນໂຕ ແລະບາສີສູ່ຂວັນເປັນສິລິມຸງຄຸນ,ເວລາ 14 ໂມງຊາວບ້ານກໍ່ນຳເອົາກອງເລງພ້ອມຕົ້ນກາລະພຶກແຮ່ອ້ອມບ້ານອີກຄັ້ງ (ເກັບດູກເຫຼົ້າ) ແລ້ວນຳໄປຖວາຍຕົ້ນກາລະພຶກ ແລະປັດໄຈໃສຍະທານຕ່າງໆໃຫ້ແກ່ພະພິຂຸສົງສຳມະເນນແມ່ນຂັ້ນຕອນສຸດທ້າຍຂອງງານບຸນ.
ງານບຸນປະເພນີຫຼິ້ນຫຸ່ນຂອງຊາວບ້ານກອງລໍແມ່ນໄດ້ປະຕິບັດສືບຕໍ່ກັນໃນທຸກໆປີມາຫຼາຍຮຸ້ນຄົນໂດຍມີຄວາມເຊື່ອວ່າ: ການຈັດບຸນປະເພນີຫຼິ້ນຫຸ່ນນີ້ເພື່ອໃຫ້ເຈົ້າຖິ່ນເຈົ້າຖານປົກປັກຮັກສາແກ່ນັກທ່ອງທ່ຽວທີ່ເຂົ້າມາທ່ຽວຊົມໃນຖໍ້າກອງລໍ ແລະເພື່ອຄວາມຢູ່ເຢັນ ເປັນສຸກຂອງຊາວບ້ານທັງເປັນການສືບທອດ, ອະນຸລັກຮັກສາດ້ານວັດທະນະທຳ, ຮີດຄອງປະເພນີສະເພາະຂອງທ້ອງຖິ່ນໄວ້ໃຫ້ລູກຫຼານໄດ້ຮູ້ຈັກ ແລະສືບຕໍ່ປະຕິບັດ ໃຫ້ຢູ່ຄູ່ກັບຊາວບ້ານກອງລໍຕະຫຼອດໄປ, ຊຶ່ງໃນປະຈຸບັນສະມາຄົມພັດທະນາການທ່ອງທ່ຽວຖ້ຳກອງລໍຮ່ວມກັບອຳນາດການປົກຄອງບ້ານໄດ້ກະກຽມເພື່ອສະເໜີເອົາກິດຈະກຳບຸນຫຼິ້ນຫຸ່ນເປັນກິດຈະ ກຳການທ່ອງທ່ຽວທີ່ຕິດພັນກັບວັດທະນະທຳຮີດຄອງປະເພນີເພື່ອດຶງ ດູດນັກທ່ອງທ່ຽວທັງພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດໄດ້ເຂົ້າມາທ່ຽວຊົມ ບ້ານກອງລໍໃຫ້ນັບມື້ນັບຫຼາຍຂຶ້ນ.
-------
ໂດຍ: ກອງຄຳລໍອິນສານ