ກຸ້ງ ຈະປະສົມພັນພາຍໃນໂດຍເພດແມ່ຈະມີໄຂ່ຂະໜາດນ້ອຍໆຢູ່ໃນບໍລິເວນຫົວ ແລະເມື່ອໄດ້ປະສົມພັນແລ້ວຈະເຄື່ອນຍ້າຍມາຢູ່ບໍລິເວນທ້ອງຈົນກວ່າໄຂ່ຈະແກ່ເຮົາສາມາດເບິ່ງເຫັນໄດ້ດ້ວຍຕາເປົ່າຖ້າໄຂ່ເປັນສີຂຽວເຂັ້ມຈົນກາຍເປັນສີເທົາສະແດງວ່າໄຂ່ແກ່ ແລະ ຈະເລີນເຕີບໂຕໄດ້ດີໃນນໍ້າຂຸ່ນ, ກຸ້ງຈະມັກນໍ້າມີສີຂຽວທີ່ມີໄຮແດງ ແລະ ວາງໄຂ່ ຊຶ່ງລູກກຸ້ງຈະລອຍນໍ້າໃນແນວດິ່ງ.
ຂໍ້ມູນຈາກຄູ່ມືການລ້ຽງສັດໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ການລ້ຽງກຸ້ງຝອຍເຮົາສາມາດລ້ຽງໄດ້ຫຼາຍວິທີໂດຍສະເພາະແມ່ນການຂຸດເຮັດບໍ່ລ້ຽງ ຫຼື ລ້ຽງໃນບໍ່ພລາສຕິກກໍ່ໄດ້, ແຕ່ມື້ນີ້ຈະແນະນຳການລ້ຽງກຸ້ງຝອຍ ໃນບໍ່ດິນ ຊຶ່ງສາມາດເຮັດເປັນບໍ່ ຂະໜາດ 1 ງານ ຫຼືປະມານ 0,5 ໄລ່, ແຕ່ຖ້າຂຸດຂະໜາດໃຫຍ່ເກີນໄປ ຈະເຮັດໃຫ້ການເບິ່ງແຍງບໍ່ທົ່ວເຖິງ, ສ່ວນຄວາມເລິກຂອງບໍ່ປະມານ 1,5 ແມັດ ແລະໃສ່ນໍ້າສູງປະມານ 1 ແມັດ; ການລ້ຽງກຸ້ງສິ່ງສຳຄັນໃນການລ້ຽງກໍ່ຄືການປ້ອງກັນສັດຕູເພື່ອບໍ່ໃຫ້ເຂົ້າມາທຳ ລາຍສະນັ້ນຄວນໃຫ້ບໍລິເວນອ້ອມບໍ່ຕ້ອງໂລ່ງເພື່ອບໍ່ໃຫ້ເປັນທີ່ຢູ່ອາໄສຂອງກົບ, ຂຽດ ແລະງູທີ່ຈະລົງມາກິນກຸ້ງໃນບໍ່ລ້ຽງ, ນອກນັ້ນໃນບໍ່ລ້ຽງຕ້ອງມີການກຳຈັດປາທີ່ເປັນສັດຕູຄືກັນເຊັ່ນ: ປາຄໍ່, ປາດຸກ ຊິ່ງສັດພວກນີ້ຈັດເປັນສັດຕູຂອງກຸ້ງ ແລະຈຳເປັນຫຼາຍທີ່ຈະຕ້ອງດຳເນີນການຫາທາງປ້ອງກັນໄວ້ໂດຍບໍລິເວນອ້ອມຮອບບໍ່ຄວນລ້ອມດ້ວຍຕາໜ່າງຖີ່ໆ.
ຢ່າງໃດກໍ່ຕາມໃນໄລຍະຂອງການລ້ຽງກຸ້ງຍັງຈະພົບສັດຕູຊະນິດອື່ນໆອີກຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ, ສະນັ້ນກ່ອນຈະປ່ອຍພໍ່ແມ່ກຸ້ງຄວນໃຊ້ນໍ້າມັນດີກາຊວນຖອກລົງໃນບໍ່ເພື່ອກຳຈັດແມງໄມ້ຕ່າງໆ ຫຼືຈະກວດເອົາແມງໄມ້ຂຶ້ນມາກ່ອນເພື່ອເປັນການກຳຈັດສັດຂອງລູກກຸ້ງຈະດີທີ່ສຸດ; ຈາກນັ້ນໃນການກຽມບໍ່ລ້ຽງໂດຍເລີ່ມຈາກການຫວ່ານຝຸ່ນຄອກຈຳນວນ 150-200 ກິໂລກຣາມ, ພ້ອມທັງຮຳອ່ອນ 30 ກິໂລກຣາມ ແລ້ວໃສ່ນໍ້າສູງ 30-50 ຊັງຕີແມັດເມື່ອເກີດໄຮແດງ ແລະໂລຕິເຟີຈຳນວນຫຼາຍທີ່ສາ ມາດເປັນອາຫານໃຫ້ແກ່ກຸ້ງແລ້ວຕ້ອງສັງເກດສີນໍ້າວ່າເລີ່ມເປັນສີຂຽວຈາກນັ້ນກໍ່ໃຫ້ນຳເອົາພໍ່ແມ່ພັນກຸ້ງໃສ່ລົງໄປຈຳນວນ 4-5 ກິໂລກຣາມ.
ສ່ວນພໍ່ແມ່ພັນກຸ້ງຝອຍທີ່ນຳມາລ້ຽງໃນບໍ່ຄວນຄັດເອົາຂະໜາດໂຕໃຫຍ່ ແລະຂະໜາດໃກ້ຄຽງກັນໂດຍສາມາດຄັດໄດ້ທຸກລະດູການ, ຖ້າເປັນຊ່ວງລະດູຝົນຈະເປັນການ ດີ ເພາະກຸ້ງຝອຍຈະຂະຫຍາຍພັນ ໄດ້ໄວ້, ເຕັກນິກໃນການເລັ່ງໃຫ້ກຸ້ງ ວາງໄຂ່ ແລະສາມາດສັງເກດ ໄດ້ວ່າກຸ້ງວາງໄຂ່ ຫຼື ບໍ່ ໃຫ້ນຳເອົາສາຍຢ່າງນໍ້າປະປາມາເປີດລົງໃນ ບໍ່ ໂດຍການເປີດແຮງໆປະມານ 10-20 ນາທີ ເພາະກຸ້ງມັກຫຼິ້ນນໍ້າ ໄຫຼ ແລ້ວຈະດິດຕົວເຮັດໃຫ້ໄຂ່ຕົກ ລົງມາ (ທຳມະຊາດຂອງກຸ້ງນໍ້ານິ້ງກຸ້ງຈະບໍ່ວາງໄຂ່); ສ່ວນອາ ຫານໃນການລ້ຽງກຸ້ງຝອຍແມ່ນ ຈະໃຊ້ຮຳອ່ອນລະອຽດ ແລະປາ ປົ່ນປະສົມເຂົ້າກັນໃນປະລິມານ 3 ຕໍ່ 1 (ຮຳອ່ອນ 3 ສ່ວນຕໍ່ປາປົ່ນ 1 ສ່ວນ) ໂດຍຈາກການສຶກສາໃນຕູ້ລ້ຽງພົບວ່າກຸ້ງສາມາດແຜ່ພັນໄດ້ດີ ແລະມີປະລິມານຜົນໄດ້ຮັບສູງລວມທັງມີການໃສ່ຝຸ່ນຄອກເສີມບາງໄລຍະເພື່ອເຮັດໃຫ້ນໍ້າຂຽວ.
ສຳລັບໄລຍະເວລາໃນການເພາະລ້ຽງນັ້ນຈາກການສຶກສາພົບວ່າການລ້ຽງກຸ້ງຝອຍຫາກສາມາດປ່ອຍພໍ່ແມ່ພັນໄດ້ທຸກເດືອນທີ່ພົບວ່າກຸ້ງຝອຍທີ່ມີໄຂ່ແກ່ບໍລິເວນຊ່ອງທ້ອງ ແລະເມື່ອກຸ້ງວາງໄຂ່ແລ້ວຈະປະສົມພັນໄດ້ຕໍ່ໄປເມື່ອລູກກຸ້ງນ້ອຍໆລ້ຽງ 3-4 ເດືອນ ຈະໄດ້ໂຕກຸ້ງທີ່ເຕັມໄວສາມາດຕັກຂາຍໄດ້ ຫຼື ຈະຕັກຂາຍເມື່ອເຫັນວ່າກຸ້ງໃນບໍ່ລ້ຽງມີຈຳນວນຫຼາຍເພາະຫາກກຸ້ງມີຈຳນວນຫຼາຍເກີນໄປຈະເຮັດໃຫ້ກຸ້ງບໍ່ໃຫຍ່ ແລະ ຈະກິນກັນເອງໃນລະຫວ່າງການລອກຄາບ; ນອກຈາກນີ້ລະຫວ່າງການ ລ້ຽງອາດຈະມີການເພີ່ມນໍ້າຫາກພົບວ່ານໍ້າໃນບໍ່ມີປະລິມານຫຼຸດລົງໄປຫາກນໍ້າມີຈຳນວນນ້ອຍ ຫຼືຕື້ນກຸ້ງຈະໃຫຍ່ຊ້າ ແລະໂຕອ່ອນແອ.
-----------------
ນສພ ເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ