ເມື່ອເວົ້າຮອດຖໍ້າພະຫຼາຍທ່ານອາດຄິດເຖິງຖໍ້າພະທີ່ທ່ານ ເຄີຍໄດ້ໄປ ຫຼື ໄດ້ຍິນມາຢູ່ແຂວງ ຕ່າງໆເຊັ່ນ: ແຂວງຊຽງຂວາງ, ວຽງຈັນ, ຄໍາມ່ວນ ແລະແຂວງ ອື່ນໆ,ແຕ່ຄໍລຳທ່ອງທ່ຽວໃຫ້ປະ ໂຫຍດເຮົາຂໍແນະນຳທ່ານໄປຮູ້ຈັກກັບຖໍ້າພະ ເມືອງຊໍາເໜືອ ແຂວງ ຫົວພັນຊຶ່ງເປັນສະຖານທີ່ປະດິດສະຖານພະອົງຫຼວງທີ່ເປັນສູນລວມຈິດໃຈຂອງຊາວພຸດທັງເປັນແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວທາງດ້ານວັດທະນະທຳພ້ອມເລື່ອງເລົ່າຂານອັນຍາວນານ.
ຖໍ້າພະຕັ້ງຢູ່ຂອບເຂດຂອງບ້ານຖໍ້າ, ຫ່າງຈາກເທສະບານເມືອງ ຊໍາເໜືອ ໄປທາງທິດຕາເວັນຕົກປະມານ 12 ກິໂລແມັດ ຕາມເສັ້ນ ທາງຜາຖີ່,ຖໍ້າແຫ່ງນີ້ເປັນຖໍ້າຫີນ ປູນທຳມະຊາດ ແລະໄດ້ມີການບູ ລະນະຢ່າງວິຈິດປານີດເຊັ່ນ: ຂັ້ນ ໄດທາງຂຶ້ນປັບດັບດ້ວຍນາກສາມຫົວຢູ່ທັງສອງພາກຂັ້ນໄດທີ່ຕົບ ແຕ່ງລວດລາຍສີລະປະອັນປານີດ ນັບແຕ່ແຄມທາງໃຫຍ່ຂຶ້ນຮອດ ປາກຖໍ້າ, ປະຕູໂຂງລວດລາຍລາວ, ສາລາພັກຜ່ອນ, ສາລາໂຮງທຳເພື່ອໄຫວ້ພະ, ຮູບປັ້ນຫະນຸມານ, ຮູບປັ້ນທ້າວກັນຫາ ແລະນາງສາລີ ຂີ່ຊ້າງເຜືອກ ແລະນາງທໍລະນີປະ ດັບຢູ່ປາກຖໍ້າ, ພາຍໃນຖໍ້າເປັນຫ້ອງ ໂຖງຮູບດອກບົວມີພະພຸດທະຮູບປະດິດສະຖານຢູ່ທັງໝົດ 11 ອົງ ປະກອບດ້ວຍພະໃຫຍ່ ຫຼື ພະອົງ ຫຼວງ 1 ອົງ, ພະກາງ 3 ອົງ ແລະ ພະນ້ອຍ 7 ອົງ ຊຶ່ງປະດິດສະຖານຢູ່ທີ່ນີ້ມາໄດ້ຫຼາຍຮ້ອຍປີແລ້ວ.
ພໍ່ເຖົ້າທອງເພັງ ອາຍຸ 81 ປີ ປະຊາຊົນບ້ານຖໍ້າເລົ່າສູ່ຟັງວ່າ: ຖໍ້າພະໄດ້ມີປະຫວັດຄວາມເປັນມາ ຍາວນານປະມານ 500 ກວ່າປີ ມາແລ້ວ, ເຊື່ອກັນວ່າຖໍ້າແຫ່ງນີ້ ມີຈຸດເລີ່ມຕົ້ນຈາກວັດວິຊຸນແຂວງ ຫຼວງພະບາງ ແລ້ວມີອຸໂມງມາ ປ່ອງໃສ່ຈຸດບ້ານຖໍ້າ ເມືອງຊໍາເໜືອ ແຂວງຫົວພັນ; ເລື່ອງເລົ່າບອກວ່າ: ຢູ່ໃນຖໍ້າອັນຍາວຢຽດນີ້ໄດ້ມີຍັກ ຮ້າຍຝູງໜຶ່ງຮອດມື້ເດືອນດັບວັນ ສິນຝູງຍັກຮ້າຍດັ່ງກ່າວມັກອອກ ມາອາລະວາດກໍ່ກວນຢູ່ເຂດບ້ານ ທີ່ໃກ້ຄຽງເປັນເຫດໃຫ້ຜູ້ຄົນທີ່ອາ ໃສຢູ່ບໍລິເວນປາກຖໍ້າມີການເຈັບ ໄຂ້, ລົ້ມປ່ວຍ ແລະຕາຍເປັນຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍ, ເມື່ອເຫັນເປັນ ແນວນັ້ນ, ພະຍາຜູ້ປົກຄອງເມືອງ ຈຶ່ງສັ່ງໃຫ້ເສນາອາມາດ ແລະບ່າວໄຜລາດສະດອນຂົນເອົາກ້ອນຫີນຈາກທຸກສາລະທິດມາຖອກເທອັດ ຮູຖໍ້າຂອງຍັກຮ້າຍນັ້ນໄວ້; ຈາກນັ້ນກໍໄດ້ປັ້ນພະໃຫຍ່ນັ່ງເຝົ້າແລະອັດປາກຖໍ້າໄວ້ພ້ອມທັງປັ້ນຫະນຸ ມານ (ລີງ) ມາເປັນຜູ້ປົກປ້ອງ ພະເຈົ້າເພື່ອໃຫ້ມີຄວາມປອດໄພ ຈາກຝູງມານຕ່າງໆທີ່ມາຮາວີນັບ ແຕ່ນັ້ນມາຖໍ້າແຫ່ງນີ້ຈຶ່ງເອີ້ນວ່າ“ຖໍ້າພະ”; ສ່ວນເບື້ອງເມືອງຫຼວງ ພະບາງ ແມ່ນໄດ້ສ້າງພະທາດໃຫຍ່ອັດຕັນປາກຮູໄວ້ ແລະເອີ້ນວ່າທາດ ວິຊຸນ ຫຼື ວັດວິຊຸນ, ພໍ່ເຖົ້າທອງເພັງ ເນັ້ນຕື່ມ.
ຄໍາວ່າບ້ານຖໍ້າໃນປະຈຸບັນແມ່ນໄດ້ມາຈາກຊື່ຂອງ “ຖໍ້າພະ”, ໃນ ຊື່ເດີມກໍໃສ່ຊື່ວ່າບ້ານຖໍ້າ, ຕໍ່ມາໃນ ຊ່ວງທີ່ມີການລະບາດພະຍາດຮ້າຍແຮງເຮັດໃຫ້ມີຜູ້ຄົນລົ້ມຕາຍເປັນ ຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍດັ່ງນັ້ນ,ຊາວບ້ານຈຶ່ງໄດ້ປ່ຽນຊື່ມາເປັນບ້ານ ປອດ. ຕົກມາເຖິງລະບອບສັກດິ ນາຝຣັ່ງປົກຄອງຈຶ່ງກັບຄືນມາເອີ້ນຊື່:ບ້ານຖໍ້າຄືນໃໝ່ຈົນເຖິງປະຈຸບັນ, ຊຶຶຶຶຶຶຶຶ່ງໃນຄວາມເປັນຈິງ ແລະ ຕາມຄວາມເຄົາລົບນັບຖືນັ້ນຖືວ່າ ຖໍ້າພະເປັນສະຖານທີ່ສັກສິດແຫ່ງ ໜຶ່ງຂອງປະຊາຊົນຊາວບ້ານຖໍ້າ ກໍ່ຄືຊາວແຂວງຫົວພັນ ແລະການສ້າງພະນີ້ຂຶ້ນເພື່ອເປັນປູຊະນິຍະສະຖານທີ່ສຳຄັນ,ເປັນບ່ອນສັກກາລະບູຊາເຄົາລົບຂາບໄຫວ້ຂອງພຸສາສະນິກະຊົນທົ່ວໄປ.
ປະຈຸບັນ “ຖໍ້າພະ” ແຫ່ງນີ້ໄດ້ ບັນທຶກເຂົ້າເປັນສະຖານທີ່ທ່ອງທ່ຽວທາງວັດທະນະທຳຂອງເມືອງຊໍາເໜືອໄປແລ້ວ ແລະມີຫຼາຍທ່ານ ກໍເຄີຍໄດ້ໄປທ່ຽວຊົມ, ຂາບໄຫວ້ບູຊາໃນໂອກາດງານບຸນຕ່າງໆມາແລ້ວ, ແຕ່ກໍອາດມີບາງທ່ານກໍ ຍັງບໍ່ທັນມີໂອກາດໄດ້ໄປເທື່ອເມື່ອ ທ່ານຮູ້ປະຫວັດຄວາມເປັນມາຂອງ ຖໍ້າພະແຫ່ງນີ້ແລ້ວຂໍເຊີນຊວນ ແຂກຄົນທັງພາຍໃນ ແລະຕ່າງປະເທດເຂົ້າມາທ່ຽວຊົມຖໍ້າແຫ່ງນີ້ ຫຼາຍຂຶ້ນ.
ຮັກເມືອງລາວ ທ່ຽວເມືອງ ລາວ ຊ່ວຍສົ່ງເສີມເສດຖະກິດລາວກ້າວໄກຖ້າທ່ານໃດມີຈຸດປະ ສົງຢາກໄປທ່ຽວ,ໄປຂາບໄຫວ້ສັກ ກາລະບູຊາກໍສາມາດໄປໄດ້ ຊຶ່ງ ເດີນທາງອອກຈາກເທສະບານ ຕົວເມືອງຊໍາເໜືອມຸ້ງໜ້າຂຶ້ນເມືອ ຕາມເສັ້ນທາງຢາງຜາຖີ່ໃຊ້ເວລາເດີນທາງປະມານ 15-20 ນາທີກໍຈະຮອດຈຸດປາຍທາງສະຖານທີ່ດັ່ງກ່າວຊຶ່ງຢູ່ຕິດກັບບ້ານ, ມີບ່ອນຈອດລົດສະດວກສະບາຍ ແລະມີຮ້ານຂາຍເຄື່ອງ-ຮ້ານອາຫານຢູ່ພາຍໃນບ້ານຄອຍບໍລິການ ເມື່ອທ່ານເຂົ້າໄປທ່ຽວຊົມແລ້ວຮັບຮອງວ່າທ່ານຈະບໍ່ຜິດຫວັງ ແນ່ນອນ.
--------
ພາບ ແລະຂາ່ວຈາກ: ໜັງສືພິມເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ