ການຕົບພຣະທາດຊາຍຖືວ່າເປັນປະເພນີອັນສໍາຄັນອີກຢ່າງໜຶ່ງ ຂອງຄົນລາວທີ່ສືບທອດມາແຕ່ບູ ຮານຊຶ່ງປະເພນີນີ້ມີທີ່ມາຈາກຫຼັກ ຖານໃນ “ພຣະໄຕປິດົກ” ທີ່ພັນລະ ນາເຖິງອະນິສົງທີ່ພຣະໂພທິສັດສ້າງພຣະທາດຊາຍເພື່ອຖວາຍເປັນພຸດ ທະບູຊາ.
ອີງຕາມຂໍ້ມູນຈາກປື້ມວັດທະນະທຳ ແລະປະເພນີບູຮານລາວໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ການຕົບພຣະທາດຊາຍແມ່ນປະເພນີທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບພຸດທະສາສະໜາໂດຍກົງ ໂດຍຄົນລາວສ່ວນຫຼາຍມັກເຊື່ອມໂຍງປະເພນີນີ້ເຂົ້າກັບຄວາມເຊື່ອເລື່ອງເວນກັມໃນພຸດທະສາສະໜາມີການກໍ່ພຣະທາດຊາຍເພື່ອຖວາຍແກ່ວັດເພື່ອຖວາຍເປັນພຸດທະບູຊາໃຫ້ເປັນກຸສົນ, ທັງເປັນການສ້າງຄວາມສາມັກຄີຂອງ ຄົນໃນບ້ານອີກດ້ວຍ. ປະເພນີນີ້ຈະ ນິຍົມຈັດຂຶ້ນໃນໄລຍະເທສະການປີໃໝ່ຊຶ່ງໃນບາງບ້ານອາດຈະຈັດຂຶ້ນໃນປະເພນີບຸນຄຸນເຂົ້າ, ບຸນຄຸນລານ (ມີການເອົາເຂົ້າມາສ້າງເປັນພຣະທາດແລ້ວຖວາຍວັດ) ອັນນີ້ກໍນັບ ວ່າເປັນການຕົບພຣະທາດຊາຍເຊັ່ນດຽວກັນເພາະບໍ່ໄດ້ສ້າງເປັນວັດຖຸ ສະຖານຖາວອນໃນວັດແຕ່ເປັນພຽງພຣະທາດຊົ່ວຄາວເພື່ອຄວາມມຸ່ງຫວັງຖວາຍເປັນພຸດທະບູຊາໃນປະເພນີໜຶ່ງໆເທົ່ານັ້ນ.
ການຕົບພຣະທາດຊາຍມີເລື່ອງເລົ່າວ່າ: ມື້ໜຶ່ງເປັນລະດູຮ້ອນອົບ ເອົ້າຫຼາຍພຣະເຈົ້າປັດເສທິໂກສົນ ໄດ້ຊົງພັກຜ່ອນພຣະອິຣິຍາບົດໃຫ້ ສະບາຍຢູ່ຫາດຊາຍແຄມຝັ່ງແມ່ນໍ້າ ທີ່ບໍ່ໄກຈາກນະຄອນພໍເທົ່າໃດໄດ້ຊົງທອດພຣະເນດເຫັນຊາຍຂາວສະອາດຮາບພຽງດີພຣະອົງ ຈຶ່ງດໍວ່າຄວນເຮັດເປັນຮູບເຈດີຂຶ້ນເພື່ອບູຊາພຣະຣັດຕະນະໄຕຣດີກວ່າທີ່ເຮົາຈະມາຍ່າງຫຼິ້ນໂດຍບໍ່ມີປະໂຫຍດ ເມື່ອພຣະອົງດໍາຣິຈົບລົງພຣະອົງກໍ ຮີບລົງມືກໍ່ເປັນຮູບເຈດີດ້ວຍພຣະອົງ ເອງພວກບໍຣິວານທັງຫຼາຍທີ່ຕາມ ສະເດັດກໍລົງມືກໍ່ຕາມໄດ້ດ້ວຍຈົນ ສໍາເລັດເມື່ອເຫັນກໍເປັນທິວທັດອັນ ງົດງາມເກີດມີຄວາມປິຕິຍິນດີເປັນ ຢ່າງຍິ່ງ ແລະກໍໄດ້ແນະນໍາໃຫ້ລູກ ຫຼານໃນຕະກູນປະຕິບັດສືບຕໍ່ກັນມາ. ຕໍ່ມາໄດ້ມີພຣະຕະຖາຄົດໄດ້ເກີດມາ ໃນຕະກູນອະນັດຖາພໍຈະເລີນໄວຂຶ້ນກໍຕ້ອງເຂົ້າປ່າສະແຫວງຫາຟືນມາ ຂາຍເພື່ອລ້ຽງຊີບຢູ່ມາວັນໜຶ່ງໄດ້ ເຫັນຊາຍຂາວບໍລິສຸດໃນປ່າກໍມີຈິດ ໃຈສັດທາຢາກຈະກໍ່ສ້າງເຈດີເພື່ອບູ ຊາພຣະຣັດຕະນະໄຕຣຈຶ່ງສະຫຼະເວລາບໍ່ຕັດຟືນໝົດມື້ໄດ້ກໍ່ສ້າງເຈດີຊາຍສໍາເລັດ ແລະໄດ້ສີກຜ້າຜືນໜຶ່ງ ປັກໄວ້ເປັນທຸງໄຊແລ້ວຕັ້ງຄວາມ ປາດຖະໜາວ່າ: ຂໍໃຫ້ຂ້າພະເຈົ້າສໍາເລັດພຣະໂພທິຍານໃນອະນາຄົດຕະ ການເບຶ້ອງໜ້າດ້ວຍເທີ້ນ ແລະເມື່ອຊາຍຄົນດັ່ງກ່າວໝົດອາຍຸໄຂຈຶ່ງໄດ້ ໄປເກີດເປັນໂອຣົດຂອງພຣະເຈົ້າຣາຊະສີໄດ້ທ່ອງທ່ຽວຢູ່ໃນໂລກມະນຸດໄດ້ບໍາເພັນບາຣະມີ ແລະໄດ້ຕຣັດວ່າ:ໃຫ້ປະຊາຊົນທົ່ວແຄວ້ນກໍຄືຊາວພຸດທະບໍຣິສັດທັງຫຼາຍກໍ່ສ້າງພຣະ ທາດຊາຍ ຫຼື ສ້າງເຈດີຊາຍເພື່ອເປັນການບູຊາພຣະຣັດຕະຮະໄຕຣເພື່ອບໍ່ເປັນການປ່ອຍໃຫ້ເມັດຊາຍທີ່ຂາວສະອາດບໍລິສຸດຕ້ອງຢູ່ແບບບໍ່ມີປະໂຫຍດ ໂດຍກໍານົດໃຫ້ຕົບພຣະທາດຊາດເມື່ອເຖິງເທສະການ ບຸນປິໃໝ່ລາວ.
ນອກຈາກການບໍາເພັນກຸສົນຖວາຍທານແລ້ວຍັງມີການເຮັດບຸນ ດ້ວຍການຕົບພຣະທາດຊາຍ ແລະ ປະຈຸບັນປະເພນີການຕົບພຣະທາດຊາຍໃນໄລຍະປີໃໝ່ລາວ ນີ້ກໍຍັງຄົງສືບຕໍ່ປະຕິບັດກັນມາໂດຍແຕ່ລະ ປີປະເພນີການຕົບພຣະທາດຊາຍ ຈະຈັດຂຶ້ນໃນໄລຍະຂອງມື້ເນົາເພາະເຊື່ອວ່າ: ຜູ້ໃດທານພຣະທາດຊາຍຈະໄດ້ບຸນຫຼາຍເທົ່າກັບເມັດຊາຍທີ່ນໍາມາສ້າງພຣະທາດນັ້ນ,ຈະເປັນຄົນທີ່ມີປັນຍາແຂງກ້າລະອຽດອ່ອນຄືກັບເມັດຊາຍ, ມີຍາດຕິພີ່ນ້ອງບໍລິວານຫຼາຍເທົ່າກັບເມັດຊາຍໄປໃສກໍບໍ່ອຶດບ່ອນພັກເຊົາ, ຖ້າເປັນຄົນ ເຖົ້າຈະມີອາຍຸຍືນຍາວ, ສ່ວນຄູ່ຮັກຖ້າຕົບພຣະທາດຊາຍຮ່ວມກັນກໍຈະເປັນຄູ່ສ້າງຄູ່ສົມກັນຕະຫຼອດໄປ ຄົນບູຮານເຊື່ອວ່າ: ເມື່ອເຮົາຍ່າງ ເຂົ້າໄປວັດຈະມີເມັດຊາຍຕິດເກີບອອກມາຖ້າເຮົາບໍ່ເອົາຊາຍເຂົ້າໄປແທນເມື່ອຕາຍໄປຈະເກີດເປັນຜີເຜດເພາະຄົນລາວສະໄໝກ່ອນເຊື່ອເລື່ອງສົມບັດຂອງສົງວ່າ: ເປັນສິ່ງ ທີ່ຢູ່ສູງ ແລະເປັນສິ່ງສັກສິດໃຜຈະ ມາລັກ ຫຼື ທໍາລາຍບໍ່ໄດ້ມັນຈະເປັນບາບຕິດຕົວຕະຫຼອດໄປ.
ນສພ ເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ