ແຂວງໄຊຍະບູລີ ເປັນແຂວງ ໜຶ່ງທີ່ມີທິວທັດທຳມະຊາດສວຍສົດງົດງາມ, ມີວັດທະນະທຳອັນດີງາມ, ມີວັດວາອາຮາມຫຼາຍແຫ່ງ, ມີສະຖາປັດຕິຍະກຳຫຼາກຫຼາຍ ແລະ ມີສິລະປະເປັນເອກກະລັກສະເພາະເປັນຕົ້ນແມ່ນແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວທາງ ດ້ານວັດທະນະທຳ, ທຳມະຊາດ ແລະປະຫວັດສາດທັງນີ້ກໍຍ້ອນມີ ສິ່ງດຶງດູດໃຈຫຼາກຫຼາຍສີສັນ ແລະ ມີຄວາມເປັນເອກະລັກ, ຄວາມສວຍງາມຂອງຖໍ້າແຕ່ລະແຫ່ງເຮັດໃຫ້ດິນແດນແຫ່ງນີ້ກາຍເປັນມົນສະເໜ, ເປັນຄວາມປະທັບໃຈຂອງນັກທ່ອງທ່ຽວ, ພິເສດແມ່ນທັດສະນິຍະພາບທາງທຳມະຊາດທີ່ສວຍງາມຂອງຖໍ້າທີ່ກ້ວາງ ແລະສວຍງາມ.
ຕາມເຖົ້າແກ່ບູຮານໄດ້ເລົ່າສືບ ຕໍ່ກັນມາວ່າ: ມີນົກອິນຊີສອງຜົວເມຍ ໄດ້ຄາບກະດູກຂອງພະເຈົ້າຕົນບຸນອົງໜຶ່ງມາແຕ່ເມືອງນາລັນທາປະເທດອິນເດຍ ແລະໄດ້ບິນມາຈັບຢູ່ ຕົ້ນໂພ (ບ່ອນທີ່ທາດປວກຕັ້ງຢູ່ປະຈຸບັນນີ້) ເມື່ອມາຮອດກໍ່ພາກັນເອົາກະດູກດັ່ງກ່າວວາງໄວ້ເທິງງ່າຕົ້ນ ໂພແລ້ວພາກັນລົງໄປກິນນ້ຳຢູ່ໜອງ ເທົາ (ດົງໃຫຍ່ຂອງບ້ານດອນມູນ), ເມື່ອກັບຄືນມາຫາຕົ້ນໂພແລ້ວຊອກ ຫາກະດູກນັ້ນບໍ່ເຫັນ, ນົກທັງສອງ ຈຶ່ງເຊີນເອົາບັນດານົກຕ່າງໆທີ່ຢູ່ໃນ ປ່ານັ້ນມາຊອກຊ່ວຍ, ມີທັງນົກນ້ອຍ-ໃຫຍ່ເປັນໝື່ນເປັນແສນໂຕ, ບິນເຈີດ ໄປເຈີດມາຢູ່ເທິງພູແຫ່ງນັ້ນແຕ່ກໍ່ບໍ່ເຫັນ.ມີນາຍພານຄົນໜຶ່ງຊື່: ທ້າວ ມັງ ເປັນຄົນບ້ານດົງຖ້ຳທອງ, ໄດ້ໄປລ່າ ສັດຢູ່ບໍລິເວນນັ້ນລາວສັງເກດເຫັນນົກເປັນຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍບິນເຈີດໄປ-ມາ ແລະສົ່ງສຽງຮ້ອງຟົດສະ ໜັ່ນຢູ່ບໍລິເວນດັ່ງກ່າວ, ລາວຈິ່ງພະ ຍາຍາມເຂົ້າໄປເບິ່ງ, ເມື່ອໄປຮອດ ລາວເຫັນປວກເປັນຈຳນວນຫຼວງ ຫຼາຍພາກັນຂົນດິນມາເຮັດຈອມ ປວກ, ລາວຈິ່ງເຂ່ຍດິນອອກ ແລະ ເຫັນກະດູກອັນໜຶ່ງ, ແຕ່ປວກກໍ່ຂົນດິນ ຖົມກະດູກນັ້ນຢ່າງໄວວາ, ເມື່ອເຫັນເຫດການປະຫຼາດຄືແນວນັ້ນລາວ ຈິ່ງກັບຄືນມາບ້ານເພື່ອນຳເອົາເຫດ ການດັ່ງກ່າວໄປກາບທູນຕໍ່ພະຍາ ເຈົ້າເມືອງຢູ່ບ້ານດົງຖ້ຳທອງ (ບ້ານ ມ່ວງໃນປະຈຸບັນ), ຈາກນັ້ນພະຍາກໍ່ແຕ່ງຕັ້ງເສນາອາມາດ 3 ຄົນໄປ ເບິ່ງ ແລະກໍເຫັນປວກຂົນດິນມາເຮັດ ຈອມປວກສູງພຽງແອວ ແລະສືບຕໍ່ ເຮັດໄປເລື້ອຍໆ.
ຈາກນັ້ນ, ເສນາອາມາດກໍ່ກັບມາກາບທູນລາຍງານຕໍ່ພະຍາເຈົ້າ ເມືອງຄື:ພະຍາຄອບຫານຈອມສັກ, ຫຼັງຈາກນັ້ນພະຍາຈິ່ງໄດ້ໄປເບິ່ງດ້ວຍໂຕເອງເມື່ອເຫັນເຫດການທີ່ ແປກປະຫຼາດຄືແນວນັ້ນເພີ່ນຈິ່ງໄດ້ນຳພາບ່າວໄພ່ລາດສະດອນເມືອງຂອມໄຂ (ເມືອງຄອບໃນປະຈຸບັນ) ພ້ອມກັນມາກໍ່ທາດກວມຈອມປວກ ນັ້ນ ແລະໄດ້ເອົາແກ້ວເຄື່ອງວິເສດ ເຂົ້າໃສ່ຕື່ມຊຶ່ງກໍ່ດ້ວຍດິນຈີ່ ແລະປູນຂາວ, ຕີນທາດ 4 ວາມົນທົນ, ສູງ 2 ວາເຄິ່ງ, ມີ 7 ຊັ້ນແທ່ນຕໍ່ມາຊາວ ເມືອງຄອບໄດ້ປະຕິສັງຂອນພະທາດໃຫ້ສວຍງາມ ແລະໃຫຍ່ກວ່າເກົ່າ ໂດຍແມ່ນພະຍາອິນເປັນຜູ້ນຳພາ ຕີນທາດເປັນ 4 ຫຼ່ຽມມົນທົນແຕ່ລະເບື້ອງແທກໄດ້ 12 ແມັດ, ສູງ 14 ແມັດ 90 ຊັງຕີແມັດ, ຊາວ ເມືອງຄອບໄດ້ຖືເອົາທາດລູກນີ້ ເປັນ ທາດຫຼັກເມືອງ, ແຕ່ລະປີໄດ້ພ້ອມກັນ ມາເຮັດບຸນສິນກິນທານໃນເດືອນ 6 ເພັງທຸກໆປີ ເພື່ອຂໍຟ້າຂໍຝົນໃຫ້ ການຜະລິດມີຄວາມອຸດົມສົມບູນ ແລະປະຊາຊົນຢູ່ເຢັນເປັນສຸກ, ທາດປວກ ຕັ້ງຢູ່ບ້ານດອນມູນ, ເມືອງ ຄອບ, ຫ່າງຈາກເທສະບານເມືອງ ຄອບ ປະມານ 3 ກິໂລແມັດ, ນັກ ທ່ອງທ່ຽວສາມາດໄປຊົມທາດປວກ ໂດຍໃຊ້ທາງລົດ.
ໂດຍ: ວົງມະນີ